Od najmłodszych lat do świadomości dzieci przenikają różnego rodzaju legendy, mity i podania, które na stałe zapadają w pamięć. Odżywają one podczas wizyt w historycznych miejscach, muzeach czy galeriach sztuki. Kraków ma w tej kwestii szczególnie uprzywilejowaną pozycję. Jego zabytki pozwalają na barwne zobrazowanie i omówienie opowieści, które zainteresują nie tylko dzieci i młodzież, ale również starszych turystów, którzy przypomną sobie historie, którymi kiedyś żyli.
-
Najbardziej znane krakowskie legendy.
Na pewno każdy zna legendę o Smoku Wawelskim. Jeśli nie, warto się z nią zapoznać lub odświeżyć. Będzie to możliwe odwiedzając górujące nad Krakowem wzgórze z Katedrą oraz Zamkiem Królewskim, u których podnóża znajduje się wejście do smoczej jamy. Jest to jedna z najbardziej popularnych historii. Zły smok, bezradny książę i pojawiający się nagle szewczyk Dratewka (Skuba), który fortelem pokonuje bestie. Przy okazji tej legendy warto też wspomnieć o jednym z pierwszych władców miasta – księciu Kraku. To właśnie jego imię dało nazwę dzisiejszemu Krakowowi. Oswobodzony gród miał się przez wieki cieszyć długimi okresami glorii i chwały. Zdarzały się też momenty straszliwych najazdów i zagrożeń ze strony obcych państw. Według kolejnej z legend, związanych z Wawelem, córka księcia Kraka miała być jedną z ofiar takiego najazdu. Księżniczka Wanda miała być piękną kobietą, po którą wyruszały wyprawy wojenne. Jej samobójcza śmierć w nurtach Wisły do dzisiaj wzbudza kontrowersje. Po legendarnych czasach pozostał Kopiec w Mogile, w którym miała zostać pochowana księżna. W podobny sposób upamiętniono również jej ojca. Udając się do południowej części Krakowa natrafiamy na Kopiec tego legendarnego władcy.
Wzgórze wawelskie jako siedziba polskich książąt, królów oraz ich żon, dworów i służby jest miejscem wielu ciekawych historii i podań. Jedna z legend mówi, o ogromnej mocy, która płynęła z ziemi i była odczuwana przez lokatorów wzgórza. Związana ona był z nadprzyrodzonym kamieniem – czakramem wawelskim. Podobno na całym świecie jest tylko siedem takich cudów. Jeden z nich miał trafić do Krakowa, dlatego zdecydowano się na budowę umocnionego grodu w tym właśnie Czasy historyczne na Wzgórzu Wawelskim obfitowały w historie, które do dzisiaj obrosły nimbem legendy. Zacznijmy choćby od duchów królowych, które miały się tutaj pojawiać, poprzez historie o alchemikach, przemawiające do wiernych wizerunki świętych i krzyże, kończąc na opiekuńczych zjawach biskupów krakowskich, strzegących Katedry. Przewodnik po Krakowie opowie o nich wszystkich, tak, że na pewno poczujecie klimat tych opowieści, czasem śmiesznych, innym razem strasznych, ale na pewno wywołujących zainteresowanie słuchaczy. Zwiedzanie Krakowa, jeśli ktoś jeszcze nie był na Wawelu, to przygoda, którą dopiero ma się przed sobą.
Oczywiście, jest wiele innych punktów na turystycznej mapie miasta. Kolejnym miejscem, szczególnie obfitującym w legendy i opowiadania jest krakowski Rynek Główny. Przechodząc przez ten jeden z największych placów Europy poznajcie historię gołębi, czyli dawnych rycerzy i służących księcia Henryka Probusa, za karę zamienionych w ptaki, które stały się wizytówką miasta. Będąc w Sukiennicach, odnajdźcie wiszący w obrębie tego budynku nóż, który według legendy miał posłużyć do zabójstwa brata podczas budowy wież Kościoła Mariackiego. Przewodnik po Krakowie opowie także legendę związaną z krakowskim hejnałem i najazdami tatarskimi z XIII wieku. Po ich obecności w mieście została tradycja Lajkonika, czyli Konika Zwierzynieckiego, który co roku w oktawę Bożego Ciała harcuje po krakowskim Rynku. Jest to pokonany dowódca tatarski, którego strój przywdział jeden z flisaków, by następnie w kolorowym, zwycięskim pochodzie wkroczyć do miasta. W wielu kamienicach ulokowanych przy Rynku i innych ulicach Starego Miasta natkniemy się na historie opowiadające o nawiedzających je duchach, skarbach ukrytych w piwnicach czy nadprzyrodzonych gościach, wizytujących swoje dawne pracownie alchemiczne czy warsztaty. Warto tutaj choćby wskazać Pałac Krzysztofory, Dom Alchemika przy Placu Szczepańskim, krakowski Magistrat czy pałac krakowskich biskupów oraz postacie Twardowskiego, Sędziwoja czy Białych i Czarnych Dam. Oczywiście kościoły Starego Miasta są również niewyczerpaną skarbnicą legend, podań i historii, które w nich miały miejsce i wciąż funkcjonują w pamięci jego mieszkańców.
2. Zwiedzanie Krakowa, szlakiem opowieści z pogranicza geograficznego i kulturowego miasta.
Jeszcze kilkadziesiąt lat temu nie moglibyśmy powiedzieć, iż legendy żydowskie są czymś odległym i minionym. Kazimierz aż do wybuchu II wojny światowej był w dużej mierze zamieszkany przez ludność wyznania mojżeszowego. Dzisiaj pozostały po nich tylko niewielka społeczność oraz pamiątki dawnej chwały. Niemniej jednak, poznając współczesny Kraków, nie można ominąć jego dawnej dzielnicy żydowskiej. Podążając wąskimi uliczkami tej części miasta, poznajcie historie budowy Synagogi Izaaka oraz snu, który przyczynił się do odnalezienia skarbu w domu fundatora tej świątyni. Inna legenda opowie o duchach z Cmentarza Remuh, które uchroniły synagogę przed kradzieżami nocnych włamywaczy. Ta sama nekropolia była też miejscem wydarzenia z okresu II wojny światowej. Podczas niszczenia nagrobków miał z nieba uderzyć piorun, który przegonił robotników. W ten sposób zachował się nagrobki rabbiego Mojżesza Isserlesa (Remuh) oraz członków jego rodziny. Na ulicy Szerokiej poznacie także historię tragicznego wesela, którego uczestnicy zostali pokarani śmiercią za nieprzestrzeganie szabatu. Oprócz tego dowiecie się jeszcze wielu ciekawostek, nawiązujących czasem do polskich legend, jak choćby przerwane obchody święta Tory (jak w hejnale) czy dwa miecze podarowane do przetopienia na wyposażenie Synagogi Starej.
Innymi miejscem, które warto poznać, obecnie w Krakowie, a kiedyś na terenie odrębnego Kleparza, jest Bazylika św. Floriana. Przyjazd relikwii tego świętego do Grodu Kraka oraz budowa kościoła opiera się na legendarnej tradycji. Najpierw Florian, który w Rzymie sam „zgłosił się” na chętnego do wyjazdu do Polski, a później woły, które nie ruszyły z miejsca, dopóki król i biskup nie obiecali, że wybudują świątynie w miejscu, gdzie stoi dzisiejszy kościół.
Warto też wybrać się na Zwierzyniec, gdzie poznacie wiele historii związanych z Kościołem Norbertanek (stąd wyrusza Pochód Lajkonika) oraz obszarami zielonymi miasta: Laskiem Wolskim, Srebrną Górą czy Skałkami Panieńskimi.
Poza obszarem dzisiejszego Krakowa znajdują się także inne miasta i obszary Małopolski pełne lokalnych tradycji, podań i legend. Przewodnik po Krakowie to także znawca regionu. Wraz z nim możecie udać się na zwiedzanie Wadowic czy Kalwarii Zebrzydowskiej – miast szczególnie bliskich Janowi Pawłowi II. Tutaj też znajdziecie historie cudownych obrazów maryjnych, które przez wieki aż do dzisiaj są miejscami przyciągającymi licznych pielgrzymów. Stąd już tylko krok to górskich obszarów Małopolski z zimową stolicą Polski – Zakopanem. Poznacie tam legendy związane z Podhalem czy historię śpiących rycerzy pod Giewontem. Bliżej Krakowa znajdziecie jeszcze Ojcowski Park Narodowy z historiami związanymi z Pieskową Skałą czy Jaskinią, w której pająki udzieliły schronienia królowi Władysławowi Łokietkowi oraz Wieliczkę wraz z legendą powstania kopalni soli i pierścienia św. Kingi czy inne historie związane z górnikami wydobywającymi ten cenny surowiec.
